24 марта 2025, 12:25
Саhан дээгүүр сагаалхин
Сагаан hара морилбо.
Санзайн хоншуу үнэрөөр
Сагаалхые уряалба
(Г.Г.Чимитов)
Буряад-монголшуудай ехэ удха шанартай Шэнэ жэлэй hайндэр хадаа Сагаалган болоно.Сагаалганда хүн бүхэн нэгэ наhа нэмэдэг. Тэрэ баяр, ажамидаралай hайн hайхан хэрэгүүдээ эхилхэ хаhа гэжэ тоологдодог. Тиимэhээ буряад зон Сагаалганаа гүн сэдьхэлhээ хүндэлжэ угтадаг гуримтай.
Монгол угсаатанай ёhо заншалаар үхибүүднай хүхэ номин хадагаар, сагаан эдеэнэй зүйл аарсаар ерэhэн айлшадаа амасуулан золгобо. Үхибүүд айлшадаа танхим руугаа уриба.Уг изагууртанайнгаа абажа ябаhан ёhо баримталан, бурханаа дэлгээжэ, шаби бүхэн бурхандаа мүргэжэ, адис аршаанда хүртэжэ, найр наадаяа эхилээ.
2-дохи «а» ангиин Сагаалганай темэ: «Табан хушуун мал». Табан хушуун мал тухай үхибүүд ехэ hонирхожо үзэhэн байнад. Тэмээн, морин, үхэр, ямаан, хонин тухай ехэ ажал ябуулаабди:онтохонуудые, шүлэгүүдые уншажа, жороо үгэнүүдые сээжэлдэжэ, арадайнгаа «шагай наада» наадажа, буряадууд табан хушуу малайнгаа нэрээр шагайнуудаа нэрлээ гэhэн ойлгосоёо улам бэхижүүлээ, шэнжэлэлгын хүдэлмэри ябуулаабди, зурагуудые зураа, презентаци хээ. Энээнhээ гадуур «Табан хушуун мал» гэhэн дуу гүйсэдхөө, ёохор хатараа, Сагаа hарын үреэлнүүдые тогтоогоо, табан хушуу мал тухай тобшоор, сээжээр хөөрэжэ үгөө.
Тансаг hайхан амидаралнай,
Тайбан энхэ жаргалнай
Табан хушуу малай hү hаалитай
Таhаршагүй холбоотой.
Эртэ урда сагhаа эхилээд, буряад угсаатан табан хушуу малаа үдхэжэ, малайнгаа hү буйлуулжа, элдэб янзын сагаан эдеэ хэжэ, бэе махабадын элүүр энхэ байхын тулада тон ехэ нүлөөтэй эдеэ эдижэ ябадаг байhан гээшэ. Тоолобол: hүн, уураг, зөөхэй, тоhон, тараг, айраг, айрhан, үрмэн, сыр, сэгээ гэхэ мэтэ.Сагаан эдеэ илангаяа буряад арадайнгаа Сагаалганай hайндэртэ бэшэ хоолhоо гадна элбэгээр түхеэрдэг. Сагаан эдеэн, мяхан табаг баян бардамаар дэлгээжэ, айлшадтаа, үхибүүдтээ, түрэлхидтөө хүндын дээжэ баряабди.
Жэлhээ жэлдэ
Жэнхэни тоонто нютагтаа
Ёhо заншалаа мартангүй,
Ёhо гуримаа алдангүй,
Уг изагуурайнгаа
Үдхэжэ ябаhан
Табан хушуун мал тухайгаа мартангүй
Ёохор наадаа хатаржа,
Шог зугаагаа дэлгээжэ,
Эбтэй эетэй ажаhууял!
Сагаан hара морилбо.
Санзайн хоншуу үнэрөөр
Сагаалхые уряалба
(Г.Г.Чимитов)
Буряад-монголшуудай ехэ удха шанартай Шэнэ жэлэй hайндэр хадаа Сагаалган болоно.Сагаалганда хүн бүхэн нэгэ наhа нэмэдэг. Тэрэ баяр, ажамидаралай hайн hайхан хэрэгүүдээ эхилхэ хаhа гэжэ тоологдодог. Тиимэhээ буряад зон Сагаалганаа гүн сэдьхэлhээ хүндэлжэ угтадаг гуримтай.
Монгол угсаатанай ёhо заншалаар үхибүүднай хүхэ номин хадагаар, сагаан эдеэнэй зүйл аарсаар ерэhэн айлшадаа амасуулан золгобо. Үхибүүд айлшадаа танхим руугаа уриба.Уг изагууртанайнгаа абажа ябаhан ёhо баримталан, бурханаа дэлгээжэ, шаби бүхэн бурхандаа мүргэжэ, адис аршаанда хүртэжэ, найр наадаяа эхилээ.
2-дохи «а» ангиин Сагаалганай темэ: «Табан хушуун мал». Табан хушуун мал тухай үхибүүд ехэ hонирхожо үзэhэн байнад. Тэмээн, морин, үхэр, ямаан, хонин тухай ехэ ажал ябуулаабди:онтохонуудые, шүлэгүүдые уншажа, жороо үгэнүүдые сээжэлдэжэ, арадайнгаа «шагай наада» наадажа, буряадууд табан хушуу малайнгаа нэрээр шагайнуудаа нэрлээ гэhэн ойлгосоёо улам бэхижүүлээ, шэнжэлэлгын хүдэлмэри ябуулаабди, зурагуудые зураа, презентаци хээ. Энээнhээ гадуур «Табан хушуун мал» гэhэн дуу гүйсэдхөө, ёохор хатараа, Сагаа hарын үреэлнүүдые тогтоогоо, табан хушуу мал тухай тобшоор, сээжээр хөөрэжэ үгөө.
Тансаг hайхан амидаралнай,
Тайбан энхэ жаргалнай
Табан хушуу малай hү hаалитай
Таhаршагүй холбоотой.
Эртэ урда сагhаа эхилээд, буряад угсаатан табан хушуу малаа үдхэжэ, малайнгаа hү буйлуулжа, элдэб янзын сагаан эдеэ хэжэ, бэе махабадын элүүр энхэ байхын тулада тон ехэ нүлөөтэй эдеэ эдижэ ябадаг байhан гээшэ. Тоолобол: hүн, уураг, зөөхэй, тоhон, тараг, айраг, айрhан, үрмэн, сыр, сэгээ гэхэ мэтэ.Сагаан эдеэ илангаяа буряад арадайнгаа Сагаалганай hайндэртэ бэшэ хоолhоо гадна элбэгээр түхеэрдэг. Сагаан эдеэн, мяхан табаг баян бардамаар дэлгээжэ, айлшадтаа, үхибүүдтээ, түрэлхидтөө хүндын дээжэ баряабди.
Жэлhээ жэлдэ
Жэнхэни тоонто нютагтаа
Ёhо заншалаа мартангүй,
Ёhо гуримаа алдангүй,
Уг изагуурайнгаа
Үдхэжэ ябаhан
Табан хушуун мал тухайгаа мартангүй
Ёохор наадаа хатаржа,
Шог зугаагаа дэлгээжэ,
Эбтэй эетэй ажаhууял!
Фотографии
